Kniepijn door hormoonspiraal

Recidiverende knieklacht door hormoonspiraal

Dit is een casebeschrijving van een dame van ongeveer 55 met sinds 2018 recidiverende knieklachten rechts. Mevrouw heeft voorafgaand aan het eerste consult osteopathie meerdere behandelingen van een andere discipline ondergaan, zonder resultaat. Osteopatische behandelingen waren effectief maar het resultaat niet permanent. De klachten recidiveerden om de ongeveer 2 maanden. In 2023 is de relatie gelegd met de Mirena-spiraal en de klachten zijn verdwenen na verwijdering van deze spiraal.

Recidiverende knieklacht

De behandelingen in mijn osteopathiepraktijk startte in 2019, ongeveer één jaar na het begin van de klachten en ongeveer twee jaar na het plaatsen van de mirena spiraal. Op dat moment was uiteraard de relatie tussen de spiraal en de knieklachten niet bekend. 

Mevrouw onderging een compleet osteopathisch onderzoek en diverse osteopatische dysfuncties werden vastgesteld. Het onderzoek was gebaseerd op het onderzoek volgens de "Geïntegreerde technieken" naar Frank de Bakker. Voor deze blog zal ik mij beperken tot de vermelding bij het initiële onderzoek de bijnier rechts, de nier rechts, de urineleider rechts de twaalfvingerige darm en de dikkedarm dysfunctioneerde. Na twee behandelingen waren de klachten weg en werd de behandeling (zo dachten wij) gestopt.

Ongeveer een maand later meldde mevrouw zich wederom met dezelfde klachten. Voorafgaand aan dit consult had mevrouw een stressvolle periode doorgemaakt. Van de aanvankelijke onderzoeksbevindingen resteerde echter alleen nog de bijnier rechts. Vanwege de stressvolle periode werd, naast het behandelen van deze bijnier, dysfuncties gezocht en gevonden in het craniale bereik (schedel en hersenen).

Het effect van de behandeling was vergelijkbaar snel met de vorige behandeling en vooral het oplossen van de extentiebeperking (beperking bij het strekken van de knie) al tijdens de behandeling was opvallend. Met het wegvallen van de extentie-beperking was de kniepijn ook geheel verdwenen.

Hierna ontstond een patroon waarbij mevrouw met enige regelmaat (1 a 2 maanden) terugkeerde met dezelfde knieklacht. Telkens leek stress een trigger en de voornaamste onderzoeksbevinding en therapeutisch aangrijpingpunt de rechter bijnier. De situatie werd geaccepteerd en de osteopatische interventies (ondanks het ontbreken van een echt structureel effect) als best werkende optie gezien.

Onderlinge relaties

Een van de uitgangspunten van de osteopathie is dat het lichaam een als eenheid functionerend geheel is. Alles is met elkaar verbonden middels anatomische structuren (bindweefsel, spieren e.d.) fysiologische processen (doorbloeding, hormonen e.d.) en neurologische relaties (zenuwen, referred pain, reflexactiviteit, vegetatieve verzorging). Binnen de osteopathie heerst het besef dat de oorzaak van een klacht ergens anders in het lichaam kan liggen dan waar de patiënt de klacht. 

Elke dysfunctie stoort in zekere mate het gezond functioneren van het gehele lichaam. Alle stoornissen tezamen met alles wat (nog) goed functioneert bepalen hoe het hele lichaam functioneert. Omdat iedereen, gedurende het leven, zijn of haar individuele levensweg volgt is de kettingreactie aan stoornissen ook strikt individueel. Zo kunnen oude fysieke trauma's later een storende rol spelen bij ogenschijnlijk ongerelateerde klachten en moeten worden opgelost om de klachten effectief te bestrijden. Alhoewel vele van de relaties binnen het lichaam bekend zijn en de osteopatische diagnostiek heel concreet toont waar behandelbare organen en structuren zich bevinden, bestaan er geen wetten en moet het dysfunctiemechanisme bij iedere patiënt afzonderlijk worden geïdentificeerd. Daarnaast zijn sommige factoren op het gezond functioneren moeilijker te achterhalen. Bepaalde factoren vanuit de omgeving kunnen van belang zijn maar worden snel buiten beschouwing gelaten. Osteopathie kijkt niet alleen naar de hele mens, maar juist ook naar de mens als geheel.

Relatie nier, bijnier en knie

Eén van de relaties tussen organen en het bewegingsapparaat die we in de osteopathie praktijk veel zien is de relatie tussen de nier, bijnier en de knie (aan de zelfde kant). Zonder hier teveel in detail te willen treden kan deze relatie via bindweefsel  en via het zenuwstelsel verklaard worden, maar de praktische bevinding is dat bij knieklachten de nier en/of de bijnier vaak dysfunctioneren en andersom het oplossen van een dysfunctie van de nier of bijnier snel verbetering oplevert van de kniefunctie. Of deze verbetering permanent is, zoals osteopathie zich ten doel stelt, hangt af van waar deze nier of bijnier zich bevindt in de kettingreactie die tot de knieklacht leidt. 

Dysfunctioneren

Het is misschien goed, om verwarring te voorkomen, om uit te leggen wat we binnen de osteopathie bedoelen met dysfunctioneren. Dysfunctioneren betekent letterlijk "anders functioneren". Binnen de osteopathie wordt dat dysfunctioneren teruggebracht naar een aspect van bewegelijkheid. Anders gezegd: als (de lichaamsweefsels rond) een orgaan de normale bewegelijkheid heeft verloren noemen wij dat dysfunctioneren. Dit bewegingsverlies creëert namelijk spanning in het omliggend bindweefsel, stoort de doorbloeding van het orgaan of verstoort de goede communicatie in het zenuwstelsel. Dit dysfunctioneren zorgt er voor dat het betreffende orgaan net even anders zijn werk doet. Omdat andere organen afhankelijk zijn van dit orgaan komen zij ook in de problemen. Op die manier kan een probleem verspreiden over het lichaam.

Dysfunctioneren is echter een ander begrip dan ziekte of pathologische afwijking, zoals de arts behandeld. Als een orgaan dysfunctioneerd hoeft dat dus nog niet in te houden dat het orgaan ziek is in de medische zin. Het zijn twee totaal verschillende begrippen die naast elkaar bestaan.

Relatie medicatie en dysfunctioneren

Elk medicijn heeft een bepaalde werkzaamheid, een effect op het lichaam om ziekte of klachten te helpen oplossen. Maar medicijnen hebben ook bijwerkingen, effecten van het medicijn die in principe onbedoeld zijn en meestal voor lief worden genomen. Door de inwerking van het medicijn, dat gezien kan worden als een invloed op het lichaam van buitenaf, wordt los van het therapeutisch effect het fysiologisch evenwicht in het lichaam veranderd met mogelijke dysfuncties van organen tot gevolg. Tot welke dysfuncties een medicijn kan leiden hangt wederom af van de voorgeschiedenis van de patiënt en hoe de al aanwezige dysfuncties het functioneren reeds beïnvloedden.

Bijwerkingen Mirenaspiraal

Onder de bijwerkingen vallen in eerste instantie klachten van de baarmoeder, kleine bekken, hoofdpijn, stemmingsklachten en dergelijke. Hoe vaak dergelijke bijwerkingen voorkomen is niet precies bekend maar van de meest voorkomende bijwerkingen is de incidentie minder dan 10%. Het hormoonspiraal wordt gezien als een prettige anticonceptie optie. Nog niet (officieel) vastgesteld en nog een relatief onbekende (mogelijke) bijwerking van de Mirena spiraal kan een (milde) bijnierprikkeling zijn. Deze mogelijke bijwerking wordt nog onderzocht en is bijvoorbeeld nog niet opgenomen in het farmacotherapeutisch kompas.

Terug naar de patiënt

Het het echter wel een relatie die mijn patiënt aan het denken zette. Zij vond, bij toeval, artikelen over deze mogelijke bijwerking en wetende dat bij haar de bijnier telkens een hoofdrol kreeg toebedeeld in de verklaring van haar knieklacht besloot ze hierop onderzoek te laten verrichten. Via de huisarts werd bloedonderzoek verricht en inderdaad een licht verhoging van bijnier vast gesteld maar deze was van dienaard dar dit medisch niet relevant geacht werd. Desondanks besloot mevrouw de spiraal te laten verwijderen.

Vier dagen na verwijdering van de spiraal trad de eerste verbetering op en vanaf toen is het steeds beter gegaan. Een recidief van de knieklacht heeft zich tot nu toe (vijf maanden na verwijdering van de spiraal) niet meer voorgedaan.

Deze casusbeschrijving wil natuurlijk op geen enkele wijze de veiligheid van de Mirena- spiraal in twijfel trekken maar de gebeurtenissen vormen een interessante invalshoek bij recidiverende, onbegrepen, knieklachten. Therapeuten zouden in de anamnese rekening kunnen houden met de mogelijkheid dat een medicijn, via een minieme, onbedoelde, fysiologische invloed, verrassende lichamelijke invloeden heeft.

Axel Staps D.O.-mro, osteopaat

Movere praktijk voor osteopathie